زعفران از دیرباز برای مصارف درمانی هدفمند که تعداد زیادی میباشد شناخته شده است.
متابولیسم این گیاه، به خوبی بررسی شده و متابولیت های اصلی مرتبط با کیفیت ارگانولپتیک زعفران
عبارتست: از کروسین، کروستین، پیکروکروسین و سافرانال.
فراوان ترین این متابولیت ها، مانند کروسین و سافرانال، به دلیل فعالیت های بیولوژیکی متعددشان مورد بررسی قرار می گیرند و به عنوان داروهای بالقوه شناخته می شوند.
از جمله خواص و اثرات درمانی بالقوه زعفران در افسردگی، بیماریهای عصبی، دیابت، آترواسکلروز، سرطان و اختلال عملکرد جنسی میباشد.
زعفران با تاریخچه جالبی که داراست، ارزشمندترین ادویه جهان بشمار می آید و شهرت زیادی نیز دارد.
ادویه زعفران شامل کلاله های خشک شده است که به صورت کامل، بریده و یا آسیاب شده استفاده می شود.
توجه به این نکته ضروریه که این گیاه بدون دست زدن انسان نمی تواند زنده بماند و به همین دلیل
در طبیعت رشد نمی کند.
زعفران به طور گسترده ای به عنوان یک گیاه دارویی برای ارتقای سلامت انسان به ویژه در آسیا استفاده می گردد.
ترکیبات اصلی زعفران کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است.
مشاهده قیمت به روز زعفران کرقندزعفران
این گیاه ارزشمند در درمان طیف گسترده ای از اختلالات از جمله بیماری های :
- عروق کرونر
- فشار خون بالا
- اختلالات معده
- اختلالات یادگیری و حافظه موثر است.
استفاده زعفران در طب سنتی
همچنین علاوه بر موارد بالا، مطالعات مختلف نشان داده که زعفران دارای فعالیت های ضد التهابی، ضد آترواسکلروتیک، آنتی ژنوتوکسیک و سیتوتوکسیک نیز میباشد.
اثرات ضد سرفه کلاله و گلبرگ و اجزای آن، سافرانال و کروسین نیز نشان داده شده است.
خواص ضد تشنج و ضد آلزایمر عصاره زعفران در مطالعات انسانی و حیوانی نیز نمایان
همینطور اثر زعفران در درمان افسردگی خفیف تا متوسط نیز در کارآزمایی بالینی گزارش شده است.
همچنین ترکیبات زعفران باعث افزایش سطح گلوتامات و دوپامین در مغز به صورت وابسته به دوز میشود.
در طب سنتی، به طور مکرر به عنوان یک:
- مسکن گیاهی
- ضد اسپاسم
- تقویت کننده جنسی
- معرق، خلط آور
- محرک
- معده
- ضد کاتارال
- نشاط آور
- آرام بخش لثه
- استفراغ
استفاده می شود.
به طور تجربی نشان داده شد که زعفران در تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) نیز موثر است. پس از مصرف زعفران، اثر قابل توجهی در چرخه های 3 و 4 در مجموع علائم روزانه قبل از قاعدگی و مقیاس رتبه بندی افسردگی همیلتون مشاهده شد که نشان دهنده کارایی در درمان PMS میباشد.
نقش ترکیبات زعفران
بیش از 150 ترکیب در کلاله زعفران از جمله کاروتنوئیدهای رنگی (مانند کروستین و کروسین به عنوان مشتقات گلیکوزیدی)، مونوترپن آلدئیدهای بی رنگ، عوامل فرار (مانند سافرانال و پیروکروسین که ترکیبات تلخ هستند) و غیره شناسایی شده است.
کروستین جدا شده از زعفران یکی از دو ماده شیمیایی اصلی مسئول رنگ قرمز زعفران است.
کروستین تقریباً 0.3 درصد از وزن کل کلاله زعفران را تشکیل می دهد، همچنین میتواند به عنوان یک رنگ اسیدی (آنیونی) برای رنگآمیزی بیولوژیکی نیز عمل کند.
کروسین نیز متعلق به گروهی از کاروتنوئیدهای طبیعی است که به صورت تجاری از کلاله خشک شده به دست می آید.
کروسین ها که تقریباً 6 تا 16 درصد وزن خشک زعفران را تشکیل می دهند مواد شیمیایی آبدوست هستند.
سافرانال (که محلول در چربی است) و رنگدانههای کاروتنوئید کروستین تلخ هستند، اما مهمترین عامل تلخی زعفران، پیروکروسین است . کاروتنوئیدهای چربی دوست زعفران عبارتند از لیکوپن، آلفا و بتا کاروتن و زآگزانتین. کامپفرول همچنین در عصاره الکلی گلبرگ های زعفران یافت شده است.
فلاونوئیدها به ویژه لیکوپن، اسیدهای آمینه، پروتئین ها، نشاسته، رزین ها و سایر ترکیبات نیز در زعفران وجود دارند.
زعفران همچنین دارای مقادیر کمی از تیامین و ریبوفلاوین است.
در مقاله بعدی درمورد اثرات زعفران در پیشگیری و درمان برخی از بیماری ها صحبت خواهیم کرد.